Ditulis ku: DADANG H PADMADIREDJA
GEUS ampir opat taun, indung ningÂgalkeun dunya fana, nyaba ka alam kalanggengan nemonan pamundut ti Nu Maha Ngahirupkeun, Nu Maha Ngamaotkeun, Maha Murbeng Alam. Mangsa salsè, panasaran beberesih kamarna anu salila ieu dikosongkeun, paling ogè ngariung unggal malem JuÂmaah, ngaji Yasin babarengan, tahlil sakumaha diajarkeun mangsa anjeunÂna sareng pun bapa kumelendang kèÂnèh di alam dunya.
Bari jeung dadareugdeugan, kuÂlantaran taya lalaki deui, nu mingpin tèh iwal ti kuring. Lantaran teu daèk sarè, lalaunan ngalongok kamar jenÂatna indung bari hayang sakalian bèbèrès kamarna.
Saentas bèbères kamar, pangangÂguran muka lomari, brèh aya catetan-catetan, diantarana hasil rontgen awak indung, jeung surat katerangan maot pun bapa. Sup dipernahkeun kana amÂplop coklat, tuluy diplastikan, diperÂnahkeun dina tas coklat, tuluy diteunÂdeun dina tangga lomari pangluhurna.
Di handapeun koran, aya buku tulis kandel, ana dibuka, brèh tulisan indung. Apal pisan atuh, tulisanna baradag, bari jeung miring, kumaha wè tulisan kolot baheula dina buku angÂgun, ipis kandel tèa geuning. Panasaran dibacaan rada imeut,kuring ngagebeg, asa rareuwas. Eusina matak hookeun, sabab geuning ampir sakabèh carita palaputrana anu lima kumplit.
Ti mimiti anu pangcikalna nepi ka nu bungsu ninggalkeun dina umur 6 bulan. Carita kabagyaan, nalangsa nepi ka nu pangpeurihna ditulis lengÂkep pisan, kaasup jam, poè, tanggal, bulan jeung taun kajadian. Kitu ogè urusan boga hutang ka sasaha, iraha kudu mayar, geus dibayar atawa acan, kaasup dulur jeung tatangga nu boga rekening husus ka indung.
Hèbat puguh indung mah. SamingÂgu samèmèh ngantunkeun, aya dina tanggalna, sakabèh hutang anu kudu dibayar, geus dicorètan lunas, tanda geus dibayar. Hutang tatangga jeung dulur, ditulisan ku mangsi beureum, bari dicorèt, Insya Allah diihlaskeun.
Maca catetan èta kuring ngagugÂkguk, teu tahan. Sabab lamun ceuk ukuran sakola mah, teu sabaraha, teu luhur ieuh, nu nyongcolangna aya caÂtetan ti nini, kungsi masantrèn di koÂbong mangsa papanggih jeung pun bapa. Tapi dina urusan kaarsipan mah geuning teu èlèh ku nu sakolana luhur, bari jeung ayeuna mah sarwa canggih, dina computer.
Anu pangjerona nyaèta mangsa maca kalimah panutup, manusa huÂsusna kaum hawa, bakal ngarasaan kumaha beuratna jadi indung saentas jadi indung. Rada lila ogè ngilo tulisan èta tèh, aya kana sapuluh menitna, kituna tèh bari ngalamun. Teu lila dèngèk incu ceurik, padahal lain waya tatèh, jam dua janari. Sigana calana baseuh, atawa lapar nèangan indungÂna. Teu lila indungna hudang,kadèngè ngagerencem.
“Ih Dèdè ngompolnya,†tuluy kacai, ngaganti popok budakna. BeuÂnang dipastikeun tah panon indungna tèh satengah mèlètèt bakating ku tunÂduh. Komo deui mangsa budak rungsÂing kurang sèhat, nini jeung indungna tèh gentian ngais, sapeuting jeput, sabab sanajan geus sarè mangsa dienÂcagkeun mah, dengèk deui wè ceurik.
“Euh ieu meureun anu dimaksud ku indung, bakal karasa beuratna jadi indung saentas jadi indung tèh,†ceuk pikiran kuring. Kalah kumaha ogè panÂgorbanan indung ka anak mah. moal bisa ditebus, sanajan ceuk paribasana unggal peuting ngawulaan. Komo deui, asihna indung ka anak, geus pasÂti bèda jeung anak ka indung.
Taya ngarasula, taya ngarasa cape, pinuh kaihlasan, diguyuran ku kanyaah jeung du’a anu taya kendatna. Ah, poÂkona mah hèsè pisan dicaritakeun wè, kumaha nyaahna sakabèh indung ka anak-anakna. Tapi di jaman kiwari mah geung geus rada robah, indung aya anu tèga miceun anakna kusabab ngarasa teu dipikahayang tèa.
Anu pangèdanna mah anak nyiksa ka nu jadi indung, nganyerikeun, nungÂtut nepi ka ngusirna. Palebah dieu mah, manusa tèh geus teu bèda jeung sato, malah jigana tèh leuwih telenges alahbatan sato. Teuing kumaha tah carita tungtungna, sabab indung mah tunggul rahayu. Bener tah teu salah, catetan indung tèh. Tapi kètang loba ogè nu geus jadi indung, tapi can bisa jadi indung. Sabab teu nyaaheun ka indungna. Nya rèk kumaha deui atuh, sigana adat geus kakurung ku iga. (*)
