Ditulis ku: DADANG H PADMADIREDJA
PANINEUNGAN (romantisme) kajayaan karuhun urang di mangÂsa katukang, hususna ngeunaan kama.muran, kagemuhan di jaÂman Karajaan Sunda Galuh (PakÂuan Pajajaran) wabil husus (jiga ustad waè) ka Prabu Siliwangi anu sarimbag pisan jeung tokoh Sri Baduga Maharaja, teu bisa disinglarkeun yèn sakapeung urang hayang .mindahkeun.jaÂman èta ka alam ayeuna. SanaÂjan dina hatèna, yakin pisan kaayaan èta geus pasti moal bisa dipulangkeun. Komara Prabu Siliwangi, pikeun sabagèan jalÂma anu ngarasa seuweu-siwina, rarasaan mah moal bisa dipisahÂkeun tina alam pamikiranana, bakal tetep hirup kumbuh dina hatèna sèwang-sèwangan.
Salah sahiji pikeun ngajaga .ruhna.tetep hirup di Tatar Pasundan, loba organisasi, paÂguyuban kasundaan anu tetep ngayakeun ritual atawa upacara dina raraga nyambungkeun tatÂali batin jeung .alam.baheula. Diantarana macakeun wangsit atawa Uga Siliwangi dina unggal riungan, bari saencana dimimiÂtian ku rupa-rupa upacara husus.
Panineungan kana kahèÂbatan, kasaktian, kawijaksanaan, kagagahan Eyang Prabu èta, sakapeung mah sok kaleuleuwiÂhi, malah teu saeutik nimbulkeun kaayaan anu dijieun-jieun, nepi ka nyieuhkeun akal sèhat jeung kanyataan anu sabenerna anu dirojong ku bukti-bukti anu aya. Salah sahijina, anggapan yèn Prabu Siliwangi ngahyang jeung karatonna anu dipercaya ku saÂbagèan masarakat Sunda. Lamun nu ngahyangna Prabu Siliwangi atawa Sri Baduga Maharaja, maÂsih kènèh rada .kaakalan.saÂbab di jaman saentasna ogè loba kajadian-kajadian ahèng, misÂalna kungsi kacaritakeun aya nu jadi imam di sababaraha masjid. Malah sejarawan satingkat Prof. Ayat Rohaèdi waè, sakumaha anu ditulis dina buku Nyukcruk Galur Mapay Raratan Siliwangi, nyebutkeun yèn kepercayaan urang Sunda baheula kawas kitu.
Samangsa ditingali ka kamar tempat anjeunna nyepèn (muÂjasmèdi) geus teu aya, ngaelunÂgit atawa ngahyang tèa.. Aya ogè anu nyebutkeun layonna dibeuÂleum, tur lebuna diawurkeun di Rancamaya, tegesna di Badigul. Carita ieu masih kènèh padungÂdengan, naha enya kitu ? Tapi dina .sajarah.sèjèn aya ogè anu ngajelaskeun yèn Kian SanÂtang (Raja Sangara) kungsi neÂpungan apana (Prabu Siliwangi) bari tetep meredih sangkan asup Islam, ngan anjeunna tetep alÂimeun. Sabab pindah kayakinan teu kawas malikeun leungeun.