Today Update

Teureuh Pajajaran

Editor :

2 Maret 2016

Hariring-Dadang-HP Ditulis ku: DADANG H PADMADIREDJA

RADA reueus ogÃ¨ basa maca dina salah sahiji blog yÃ¨n salah sahiji filem anu pangheulana diÂjieun jeung film layar gedÃ¨ anu pangkolotna tÃ¨h nyaÃ¨ta â€œLoetoÂeng Kasaroengâ€ dina Ã¨jaan baÂheula. Malah filem anu masih kÃ¨nÃ¨h pireu tÃ¨h geus dijieun dina taun 1926, samÃ¨mÃ¨ h nagara uraÂng merdÃ¨ka.

Nu nyieunna NV Jaya Film Company, gambarna dicokot di Bandung tur disutradaraanana ogÃ¨ ku urang Walanda, nyaÃ¨ta G. Kruger dan L. Heuveldorp. SanaÂjan kitu bÃ¨ntang filmna mah uraÂng pribumi asli. Film ieu kungsi dimodÃ¨rnkeun, dijieun dina wangunan anyar, keliran jeung aya soraaan dina taun 1952 jeung 1983.

KabÃ¨hdieunakeun dongÃ¨ng Lutung Kasarung anu asli ti wewengkon Tatar Pasundan ieu, leuwih remen dipaÃ¨nkeun dina wanda gending karÃ¨smÃ¨n. Ngan ayeuna mah lebeng pisan, boh Lutung Kasarung atawa carita sÃ¨jÃ¨nna, taya caritana deui.

KÃ¨tang aya diputer dina salah sahiji telepisi swasta, ngan boh eusi caritana atawa pakÃ¨ananan jauh pisan tina kaayaan aslina. Tokoh-tokohna, marakÃ¨ mobil jeung didarasi deuih, geus kitu barogaeun Ã¨lmu â€œgaibâ€ bisa saÂlin jinis jadi sasatoan atawa tina leungeunna kaluar cahya anu merlambangkeun yÃ¨n Ã¨ta tokoh boga tanaga jero.

Legenda Lutung Kasarung nyaritakeun lalakon Sanghyang Guruminda ti kahyangan anu diturunkeun ku ibuna, Sunan Ambu, ka buana panca tengah dina wujud sato nyaÃ¨ta monyÃ¨t hideung. Lutung Ã¨ta bakal ngaÂjanggÃ¨lÃ¨k deui jadi wujud aslina lamun aya awÃ¨wÃ¨ anu bener-bener mikacinta ka dirina.

Di bumi tegesna di Karajaan Galuh, lutung papanggih jeung Purbasari anu dipiceun ka leuÂweung ku alatan sifat sirikna Purbalarang, Ari Purbalarang tÃ¨h nyaÃ¨ta, dulurna bÃ¨da indung, ataÂwa ti selir. Salila disingkurkeun di leuweung Purbasari dibaturan ku lutung Ã¨ta. DongÃ¨ng Lutung kasÂarung lamun dititÃ¨nan kalayan daria, sakurangna mere pangajaÂran yÃ¨n anu hak tetep hak.

Dalah dikumaha ogÃ¨, PurÂbasari tÃ¨h meureun hak pikeun ngarajaan Galuh leuwih gedÃ¨ tiÂbatan Purbalarang, sabab pani ndungna Purbasari maha ratu atawa pramÃ¨swari tibatan PurÂbalarang anu ngan selir. KaduaÂna, nyaritakeun yÃ¨n cinta sajati bakal ngÃ¨lÃ¨hkeun sagalana.

Kasatiaan jeung kahadÃ¨an LuÂtung Kasarung geus bisa ngalÃ¨Ã¨hÂkeun hatÃ¨na Purbasari sanajan harita mah wujudna tÃ¨h ukur monyÃ¨t. Katiluna, kaalusan bakal ngÃ¨lÃ¨hkeun kagorÃ¨ngan, harÂtina ahlak nu mulya akhirna mah bisa ngÃ¨lÃ¨hkeun sirik dengki jail kaniaya. Carita Lutung Kasarung ampir sarimbag jeung Ciung WaÂnara (duka pÃ¨dah kajadianana saÂrua di Karajaan Galuh kitu?).

Ciung Wanara dina keur laÂhirna kudu dipaÃ¨han ku Dewi Pangrenyep (selirna Permana Dikusumah) anu bogaeun anak Hariang Banga. Pikeun nyalamÂetkeunana nepi ka orok beureum tÃ¨h dipalidkeun ka wahangan tur dirorok ku Aki jeung Nini BalanÂgantrang. Pikeun nyiasatan sangÂkan henteu kanyahoan ku DÃ¨wi Pangrenyep, Naganingrum nepi ka meuncit anjing, tur getihna dibikeun ka maruna DÃ¨wi Pangrenyep tÃ¨a.

Carita ahirna ampir sarua, Ciung Wanara bisa ngÃ¨lÃ¨hkeun musuh-musuhna ku alatan ngadu hayam tÃ¨a, Malah kungsi ogÃ¨ kaÂcaritakeun antara Ciung Wanarah jeung Aria Banga tÃ¨h bitotama, nepi ahirna kadÃ¨sÃ¨h tulu ngadeÂgkeun karajaaan di wewengkon WÃ¨tan. Diantara Karajaan anu diadegkeun ku dua dulur anu saÂbapa bÃ¨da indung ieu diwatesan ku Cipamali.

Anu teu kurang ahÃ¨ngna tur matak jadi kareueus urang PaÂjajaran nyaÃ¨ta sajarah Bujangga Manik anu dina sababaraha situ dibuka ku runtuyan kalimah kaÂwas kieu:

ngalalar aing ka Bubat, cunduk aing ka manguntur, ka buruan Majapahit, ngalalar ka Darma Anyar, na karang Kajramanan, (brs. 800-804)

Lalakon Bujangga Manik anu leuleumpangan ti Karajaan PajaÂjaran nepi ka Brebes di Jawa TenÂgah tur anu kaduana nyaba nepi ka wewengkon Jawa Timur jeung Bali anu ditulis ku para penulis Sunda dina wangunan pantun. Sakurangna aya 450 ngaran temÂpat anu aya patalina jeung Pulo Jawa.

Dina naskah-naskah Ã¨ta diseÂbutkeun ngaran-ngaran tempat kayaning Majapahit, Demak, jeung Malaka. Dumasar kana lalakon anu aya dina naskah, BuÂjangga Manik ieu, geus ngalalana ampir sakabÃ¨h basisir KalÃ¨r jeung Tengah Pulo Jawa sarta balik deui ka Pajajaran sarta ngalalana ka basisir pakidulan. Puguh hÃ¨bat lah Bujangga Manik mah. TeuÂreuh satria Pajajaran nu leber wawanÃ¨n.

============================================================