Urang Sunda jeung Awi

Editor :

13 Oktober 2015

Ditulis ku: DADANG H PADMADIREDJA

HANJAKAL ukur sajorÃ¨lat atawa sakolÃ¨Âbat pisan mun ceuk ukuran papanggih jeung kabogoh mah, meujeuhna sono nyoso geus lila teu kapanggih, ari hÃ¨g ku indung bapana sina asup, da waktu geus manjing ka peuting. Atuh lamun diibaratÂkeun dahar mah gantung areuyeun, dahar keur ninimatna ari hÃ¨g sanguna geus Ã¨rÃ¨p. Tapi kÃ¨tang lamun adab-adaban dahar mah, mÃ¨mang kitu kuduna, kudu eureun samÃ¨mÃ¨h wareg, pamali lamun nepi ka kamerekaan tÃ¨h. Sabab eusi beuteung tÃ¨h kudu dibagi jadi tilu bagÃ¨an, sapertiÂluna sangu, cai jeung hawa. Sabab lamun sakabÃ¨hna dieusian â€œkÃ¨joâ€ salian ti kamerÂekaan tÃ¨h balukarna lumpat kana panon, seubeuh teuing mah salian ti sangheuk gawÃ¨ atawa ibadah tÃ¨h, ogÃ¨ matak tunÂduh. BÃ¨da deui jeung nungtut Ã¨lmu, beuki jero tÃ¨h asa beuki nyoso, malah kadituna kakara sadar yÃ¨n saujratna lamun diri tÃ¨h beuki leutik jeung teu nyaho nanaon. Mungguhing Ã¨lmu Allah tÃ¨h geuning kaÂcida loba, luhung jeung jerona.

Padahal ceuk ukuran waktu mah kawilang lumayan aya kana lima jamna ngobrol sareng Ki Haji Jatnika tÃ¨h, tapi bubuhan anu dikaluarkeunana kacida leubeut jeung pepelna, sara daya rÃ¨kam uteuk geus mimiti ngurangan, atuh anu kapulungan tÃ¨h ukur saeutik. Ki Jatnika tÃ¨tÃ¨la lain ngan saukur â€œahli awiâ€ wungÂkul, tapi sajarah anu teu katulis dina buku buku anu geus aya ogÃ¨ kacida leubeutna. Salah sahijina ngeunaan awi anu aya paÂtalina jeung wasiat Prabu Haur KonÃ¨ng anu masih kÃ¨nÃ¨h putrana Prabu SiliÂwangi ti permaisuri Nyai Buniwangi. Saur anjeunna, lamun urang Sunda sangkan teu kakeunaan ku kasusahan dina urusan Ã¨konomi atawa hayang sejahtera kudu melak awi sarÃ¨bu dapur.

â€œSadapur awi ngahasilkeun lima puluh leunjeur sedeng harga awi tÃ¨h sarÃ¨bu rupiah, lamun dikalikeun sabaraÂhaeun tah, geus kitu awi mah salawasna dipikabutuh ku sarÃ¨rÃ¨a. Komo ku urang Sunda baheula mah,â€pokna basa ngobrol di Kampung PajÃ¨lÃ¨ran anu jadi kantorna Yayasan Bambu IndonÃ¨sia. Urang Sunda baheula ti mimiti gubrag lahir ka alam duÂnya, dipotong tali ari-ari jeung balina tÃ¨h harita mah ku hinis awi, disunatan ku hinis kÃ¨nÃ¨h, geus kitu mangsa maot ti mimiti digogotong dina pasaran, dikubur jeung tutunggulna ogÃ¨ teu leupas tina awi.

â€œJadi tegesna urang Sunda mah teu leupas tina urusan awi, kitu ogÃ¨ budaya jeung senina,â€saurna deui. Ngokolakeun awi tÃ¨tÃ¨la teu sambarangan, ti mimiti nuar ogÃ¨ loba pisan saratna. Diantarana, pantrang nuar awi isuk-isuk, sabab kadar gulana loba kÃ¨nÃ¨h pisan bisa nyababkeun gancang ditarajang ku rinyuh, ogÃ¨ teu meunang nuar mangsa peutingna caang bulan, utamana tanggal 13, 14, 15 bulan purnama, ulah poÃ¨ Salasa jeung Saptu, ulah keur kaluar iwung jeung keur kemÂbangan. Lamun pantangan di luhur teu diÂrumpak, kakuatan awi bisa ngÃ¨lÃ¨hkeun kai.

Wasiat anu kadua ti Prabu Haur KoÂnÃ¨ng tÃ¨h nyaÃ¨ta lamun urang Sunda emÂbung dijajah ku bangsa sÃ¨jÃ¨n kudu melak unggal jinis awi. Misalna di jurang anu lungkawing ku awi gereng, wates imah ku awi konÃ¨ng amÃ¨h teu parasÃ¨a jeung dulur atawa tatangga.

Katiluna lamun urang Sunda emÂbungeun katerap panyaki toâ€™un, nyaÃ¨ta panyakit anu gancang tÃ¨pa sarta nerekÂab kamamana, kudu melak haur konÃ¨ng. Malah leuwih jerona ngawinkeun awi konÃ¨ng awÃ¨wÃ¨na jeung harupat lalakina bari dicocokan ku madu teuweul bari dibÂacaan ku hiji jangwakon anu dipapatkeun ku Prabu SÃ¨da.

TÃ¨tÃ¨la pikeun Ki Haji mah awi tÃ¨h lain ngan saukur barang anu bisa dijieun rupa-rupa anyaman, seni jeung imah wungkul, tapi jero pisan. Malah nepi ka eusi palsafahna. saur anjeunna ngajujut kana sajarah ka tukang , sakurangna BoÂgor kudu mibanda lima pilar sangkan jadi wewengkon pajugjugan manusa saduÂnya. Diantarana maheutkeun budaya awi dina kahirupan sapopoÃ¨, budaya kacapi, budaya tani, budaya penca, hanjakal hiji deui mah poho tah. Malah saurna anÂjeunna budaya awi pangmunggaranana di Bogor pisan. (*)

============================================================