Sèrèn Taun Ti Mangsa ka Mangsa

Ditulis ku: DADANG H PADMADIREDJA

MOAL lila deui, dina bulan Ok­tober anu bakal dating, di Kam­pung Budaya Sindangbarang Kabupaten Bogor bakal aya Sèrèn Taun Guru Bumi. Pikeun urang Sunda anu hirupna dina tatanèn kagiatan ieu mibanda harti anu husus. Sèrèn Taun, dumasar katerangan para kas­epuhan Bogor, teu saukur di­laksakeun di Kampung Budaya Sindangbarang jeung Urug wun­gkul, tapi di unggal dèsa jeung kacamatan di Kabupatèn Bogor dilaksanakeun, sanajan wanda jeung carana rada bèda. Anu sa­rua, tujuanna, nyaèta minangka ungkeban rasa syukur ka Gusti Allah, pèdah hasilna munel.

Ari Guru Bumi mah sigana ngan di Kampung Budaya Sin­dangbarang wungkul, dina tempat lain sigana tèh lain deui, teuing sèrèn taun naon tah. Ngeunaan Sèrèn Taun Guru Bumi, kuring kungsi ngobrol jeung Kang Ujang Hutomi anu ku Rama Maki dilandi Si Bungsu mangsa Sèrèn Taun Guru Bumi sababaraha taun kaliwat.

Numutkeun Si Bungsu dongdang ku dirina rada bèda jeung nu lian, sabab eusina tèh mangrupa siloka kahirupan manusa di alam dunya.

“Numatak ulah ditingali luarna wungkul kang,”pokna tèh bari nataan barang-barang anu aya dina dongdang bagèan handap. Di jerona aya sangu anu hartina bekel hirup, aya cai silo­ka tina sumber kahirupan, daun tujuh lapis perlambang poè tèh aya tujuh, lalab genep rupa ngagambarkeu yèn Rukun Iman aya genep, pais lauk emas lima siki, ngajirimkeun Rukun Islam, ogè aya lauk asin jumlah 20 siki, mertèlakeu sifat-sifat Nu Maha Kawasa anu duapuluh, samang­ka hiji, negeskeun yèn kaimanan ka Allah tèh kudu buleud.

“Tah ieu tèh sabenerna ngagambarkeun papatah ti Abah ka anak-anak Abah,” ceuk Kang Ujang bari diaminan ku Abah Nadja, sepuhna. Dong­dang anu digarotong dina cara èta tèh kabèh ogè ngandung aja­ran pikeun kahirupan, sakuma­ha anu diajarkeun ku para ka­ruhunna. Kawas patung semar anu aya dina dongdangan abah Nalaktak. Semar perlambang jalma anu alus hatèna, jembar pangartina, hirupna basajan tur ngahiji jeung rahayat.

“Tah imah Lurah Semar tèh nepi ka kiwari can anggeus pernahna di Batutulis,”pokna tèh. Salian ti nyebutkeun Semar imahna can anggeus ogè nyabutkeun yèn kawah Can­dradimukana Gatot Kaca aya di wewengkon Gunung Salak. Palebah dieu mah terus terang wè teu katepi ku kuring mah, jeung hanjakal waktu pikeun ngorèhanana samporèt pisan.

Dina dongdang beunang rombongan Kang Marin anu luhurna ijuk jeung parè, tètèla aya silokana. Parè ngalam­bangkeun Nyi Sri Sari Pohaci anu mangrupa sumber ka­hirupan urang dinya, sedeng ijuk anu asalna tina tangkal kawung, cicirèn yèn baheulana di wewengkon Pajajaran loba tangkal kawung.

Ayana campuran antara bu­daya wiwitan jeung kaislaman anu disimbolkeun dina dondang jeung eusi-eusi acara anu nyung­suman Sèrèn Taun Guru Bumi di Sindangbarang tèh kajawab ku Kang Ukat, anu jadi pupuhu kaamanan. Saurna, saentas Ista­na Pajajaran “burak” kitu ogè kampung Sindangbarang Puun anu aya di wewengkon dinya, milu “tilelep”.

Teu lami sumping Embah Jamaka ti Cirebon anu nyandak ajaran islam nepangan Eyang Saca Manggala. Dua kasepuhan ieu tèh mufakat pikeun mo­hokeun kajadian-kajadian anu kantos tumiba, sarta paheuy­euk-heuyeuk lengeun pikeun ngawangun kampung anyar.

“Tah Kampung èta tèh din­amian Babakan Lembur Tong­goh, kahirupanana Islami, budayana Sunda Wiwitan,” saurna. Numatak henteu anèh lamun Sèrèn Taun Guru Bumi anu di Sindangbarang rada bèda jeung di kampung budaya anu sèjènna. Malah lain ngan èta wungkul, di Sindangbarang tèh kabagi dua bagèan, antara kadunyaan (diguyuran ku hali­ah dunya) jeung tempat tafakur. Leupas ti pasualan èta, aya hiji “kaanèhan” anu bener-bener nyata tur perlu dititènan. Sa­kumaha dikanyahokeun, kay­aaan di wewengkon èta geus jadi wewengkon umum, lain kampung budaya kawas di tempat-tempat sèjèn kayaning di Kampung Urug, Cipta Gelar, Sukabumi, Banten Kidul, Kam­pung Naga, jrrd.

Aya kasadaran budaya anu kacida ngaronjatna, atawa aya kasono ka para pamingpin anu kawas baheula kitu ? Sabab la­mun datanngna ti pihak “sèjèn” mah tandawuru kitu tatèh. Naha ieu tèh cicirèn budaya (urang) Sunda keur nguniang hudang kitu? Wallohualam bis­sawab !