Today Update

Patih Goah

Editor :

8 April 2016

Hariring-Dadang-HP Ditulis ku: DADANG H PADMADIREDJA

BAHEULA keur sakola di SMP, ku kolot tÃ¨h dititipkeun di nini, saÂbab cenah nini geus teu bogaeun batur. Palaputrana geus mariÂsah, kaasup nu pangbungsuna Bibi kuring anu bumÃ¨n-bumÃ¨n di Bogor. Nu maturan nini tÃ¨h lain kuring wungkul, aya anak uwa, bibi, ah pokona sabada Magrib mah ramÃ¨ wÃ¨. Dapur imah nini tÃ¨h lega pisan, aya hawu, para seuneu, paragi nyimpen kadaÂharan anu sakirana kudu rada diawÃ¨tkeun, atawa diteundeun rada lila, sabangsa lauk asin. (OgÃ¨ tempat ngagaringkeun suluh anu masih kÃ¨nÃ¨h baseuh).

Sabab harita mah kulkas tÃ¨h tacan lumaku di kampung mah, tacan aya listrik. Tah di dapur anu masakna ku suluh, meunang ngaÂrorotÃ¨k ti kebon, pasir jeung leuÂweung Ciung Wanara (ayeuna mah katÃ¨lahna Cagar Budaya), aya goah, tempat panyimpenan husus pikeun bÃ¨as. Jadi lamun nini rÃ¨k popolah, nyokot bÃ¨asna tÃ¨h dina padaringan (tempat bÃ¨as anu bahanna tina taÂneuh) sarta disimpenna di goah.

Di Kampung Budaya anu masih kÃ¨nÃ¨h makÃ¨keun adat kaÂruhun, samemÃ¨h jadi bÃ¨as, pare tÃ¨h diteundeunn dina leuit. SiÂgana di Tatar Pasundan aya kÃ¨ÂnÃ¨h diantarana di Kampung Urug Kacamatan Sukajaya KabupatÃ¨n Bogor, atawa Cipta Gelar Banten Kidul jeung Cigugur Kuningan. Leuit biasana diteundeun di paÂkarangan atawa di buruan.

Mangsa pare ieu geus jadi bÃ¨as, nya diteundeunna di goah, salah sahiji tempat husus anu aya di dapur. Padaringan ieu dipahÂing pisan nepi ka kosong, istiÂlahna mah pamali, kudu aya tungÂgul kuras, saliter dua liter mah. Samalah lamun perlu, tacan aya pikeun ngeusianna, sakulawarga kudu daÃ¨k puasa, utamana dina poÃ¨ SenÃ¨n jeung Kemis. Sabab pikeun patani anu salilana jadi bulu taneuh, pamali pisan kudu â€œnguyang, meuli bÃ¨as ka warung. Bisa jadi ceuk kulawarga tani mah, meuli bÃ¨as tÃ¨h aib leutik anu kudu disinglarkeun.

Tah sigana, istilah atawa keÂcap Patih Goah anu aya dina basa Sunda tÃ¨h asalna ti dapur. Patih atawa pangawasa goah, beunang dipastikeun ahli manajemen, paham pisan dina ngokolakeun barang-barang anu aya di dapur sangkan cukup nepi ka bakal datangna bÃ¨as, atawa kadaharan anu masih kÃ¨nÃ¨h di luar. Di dapur (salian ti di goah) bisa dipakÃ¨ nyÂimpen barang sÃ¨jÃ¨n, kayaning kaÂlapa, bungbu, sampeu, peuteuy, ah pokona mah hasil tatanÃ¨n wÃ¨.

Naha geuning bÃ¨as mah rada diistimÃ¨wakeun, diteundeunna teu dihijikeun jeung nu sÃ¨jÃ¨n. TÃ¨tÃ¨la aya aturan anu ngan sauÂkur dicaritakeun ka pala putrana anu istri urusan Ã¨ta tÃ¨h. Sabab nanya ka uwa pameget mah, jawabna ogÃ¨ teu pati nyambung. Ceuk Uwa istri, bÃ¨as mah kadahaÂran poko jadi kudu dibÃ¨dakeun jeung kadaharan anu lian.

â€œPan dina urusan sapopoÃ¨ ogÃ¨ anu penting mah anu poko heula. Dina dagang anu pokona modal, dina urusan dahar anu pokona sangu atawa bÃ¨as. Geus aya sanÂguna mah dahar jeung uyah atawa kÃ¨cap wungkul ogÃ¨ jadi,â€saurna tÃ¨h. Rusiah lianna, tÃ¨tÃ¨la aya paÂtalina jeung Nyi Pohaci atawa Dewi Sri. Nyi Pohaci (ceuk Urang Sunda) raket pisan patalina jeung urusan pare atawa bÃ¨as.

â€œNumatak Nini mah pan cÃ¨rÃ¨wed pisan lamun dahar ngarÃ¨mÃ¨h tÃ¨h, komo nepi ka nyÃ¨sakeun sangu dina piring mah. Paribasana tÃ¨h lamun nepi miceunan sangu Nyi Pohaci sok ceurik,â€ saur Uwa deui.

KabÃ¨hdieunakeun rada ngarti urusan siloka Ã¨ta tÃ¨h. Kahiji laÂmun urang ngamumubah kadahaÂran atawa naon waÃ¨, ceuk ajaran Islam sarua jeung baturna sÃ¨tan. Kadua dina urusan nyiuk sangu aya Ã¨lmu manajemen, ngukur ka kujur ngaji diri. Sabab lamun dina urusan nangtukeun atawa nguruskeun eusi beuteung waÃ¨ geus teu bisa (loba teuing nyiukna nepi ka nyÃ¨sa) kumaha ngokoÂlakeun urusan anu leuwih gedÃ¨?

Kitu ogÃ¨ pola masak sangu urang Sunda baheula jauh tina panyakit, ti mimiti digigihan, ditagogkeun kana sÃ¨Ã¨ng dina aseupan nepi ka diakeulna, bisa ngaluarkeun kadar gula nepi ka 50 persenna. Pan ayeuna mah panas-panas kÃ¨nÃ¨h langsung tina magic jar. Soal nyimpen bÃ¨as (tunggul kuras) urang Sunda ayÂeuna neundeunna di warung balÂanja bÃ¨asna ngÃ¨tÃ¨ng, geus taya goah deui. Numatak ayeuna mah geus taya Patih Goah. (*)

============================================================