Heureuy Nayaga jeung RinÃ¨ka Wayang

Editor :

28 Juli 2016

Ditulis ku: DADANG H PADMADIREDJA

NGUMPUL jeung para nayaga boh samangsa keur nabeuh, atawa keur salsÃ¨, sawaktu dalang keur ngajrÃ¨kjrÃ¨k, nguÂlinkeun golÃ¨kna, tÃ¨tÃ¨la loba pisan pulunganeunana, ti mimiÂti pangalaman nabeuh, boh anu pikasediheun atawa pikabungaÂheun. Komo deui palebah heuÂreuyna mah, anu tangtu bÃ¨da jeung banyolan rahayat umumÂna. Para nayaga anu keur mangÂgung, biasana sok ngagunakeun sÃ¨sÃ¨brÃ¨d nyaÃ¨ta paparikan anu eusina babanyolan jeung silih poyokan anu kecapna matak piÂkaseurieun. Kajadianana tÃ¨h saÂmangsa pintonan wayang golÃ¨k can make juru kawih (sindÃ¨n). Sabot dalang reureuh, para nayÂaga tÃ¨h sok motah, ngagamelan bari kakawihan, pilihgenti.

Tong daÃ¨k ka Leuwigoong, mending gÃ¨ balik ka Banjar, Tong daÃ¨k ka tukang goong, ari balik tara mayar. Tah Ã¨ta tÃ¨h ceuk tukang saron, tuluy dibales ku tukang goong; Ulah daÃ¨k nyangu aron,nyangu dina sÃ¨Ã¨ng kosong, Ulah daÃ¨k ka nu nyaron nu nyaron sok gedÃ¨ bohong

Dina ngungkabkeun katugeÂnah ogÃ¨ para nayaga boga cara husus, kawas dalang anu sok ngagunakeun Si Cepot jeung sabangsa buta sÃ¨jÃ¨nna, mangÂsa di panggung geus taya kopi atawa taya lalawuh. Basana tÃ¨h basa heureuy deuih, sanaÂjan kadÃ¨ngÃ¨na pikaseurieun, ngan pikeun nu boga hajat mah,matak rada beureum ogÃ¨. Biasana mah sok buru-buru niÂtah pangÃ¨jÃ¨g (purah babantu di tempat hajatan) pikeun neÂdunan kahayang anu keur di panggung. Tah lamun teu adil, dina babagina, nepi aya anu teu kabagÃ¨an, atawa aya anu hawek nepi ka nu sÃ¨jÃ¨n teu kabagÃ¨an para nayaga ogÃ¨ boga sisindiran husus.

Nu ngampar- ngampar nu nabeuh- nabeuh Nu lapar-lapar nu seubeuh- seuÂbeuh Paparikan di luhur, bisa ditujukeun ka pamingpin anu teu adil dina babagi atawa ceuk basa ayeuna mah kudu profesÂsional jeung proporsional.

Hartina, dina ngabagikeun hancak ulah cueut ka nu beureÂum pontÃ¨ng ka nu konÃ¨ng, ulah kÃ¨na-kÃ¨na baraya, meunang bagÃ¨an leuwih ti misti, sanajan gawÃ¨na henteu loba. Tah ngeuÂnaan wayang golÃ¨k Ã¨ta, awalna mah aya nu nyaritakeun yÃ¨n asalna tÃ¨h ti India, tapi ieu ogÃ¨ taya bukti anu nguatkeun laÂmun ti nagara Ã¨ta tÃ¨h.

Bener, ari sumber caritana mah kayaning Mahabrata jeung Ramayana, asalna ti India. Ngan saentas dilumangsungkeun panalungtikan leuwih jauh, para ahli nyimpulkeun yÃ¨n saeÂnyana wayang tÃ¨h asli beunang nyiptakeun urang IndonÃ¨sia, alesanana taya hiji ogÃ¨ pintonan anu sarupa dina budaya bangsa sÃ¨jÃ¨n.

Wayang boh golÃ¨k, kulit jeung nu sÃ¨jÃ¨nna mangrupa gambaran kahirupan dunya anu saujratna sakumaha aya dina paribasa Sunda nyaÃ¨ta wayang sakotak, dalangna ngan hiji, anu hartina sanajan sakumaha lobana jalma di dunya, PanÂgeranna ngan ukur hiji, nyaÃ¨ta Allah Nu Maha Kawasa.

TÃ¨tÃ¨la jinis wayang tÃ¨h loba pisan diantarana, wayang cepak ti Indramayu anu ayeuna geus nepi ka lima generasi dimiÂmitian Ki Pugas, Ki Warya, Ki Koja, Ki Salam sarta ayeuna diÂtuluykeun ku Ki Akhamadi anu yuswana parantos 63 taun.

Salian ti wayang cepak aya ogÃ¨ Wayang Beber, Wayang Calonarang, Wayang Gedog, Wayang Golek, Wayang Kancil, Wayang Klitik, Wayang Madya , Wayang Menak , Wayang Kulit, Wayang Orang , Wayang Papak, Wayang Parwa, Wayang Sadad, Wayang Sasak,Wayang Suluh, Wayang Ukur, Wayang WaÂhyu, Mayapada Indah Wayang Golek, jeung anu anyar pisan anu diciptakeun ku urang BoÂgor, tegesna nonoman Sunda ti Curug Mekar, Kacamatan BoÂgor Barat, namina Ki Adi Drajat nyaÃ¨ta Wayang Awi.

Dina mere ngaranna ogÃ¨ Ki Adi ieu, teu nyaruaan ngaran-ngaran sakumaha anu digunakÂeun dina wayang golÃ¨k, salah sahijina Ijot, anu ngawakilan hiji istri â€œpikasebeleunâ€ tukang heureuy, nyaritana plus-plos, tara didingding kelir tapi merÂlambangkeun kajujuran jeung kabersihan hate. Si Ijot anu dijaÂdikeun maskotna, biasana mah dieusian ku pesen-pesen moral, ngomongna siga nu heureuy tapi ngeusi.

Kulantaran umurna can lila, tangtu perlu rojongan anu daria ti sakumna urang Sunda, sangkan Wayang Awi ieu leuÂwih dipikawanoh. Saujratna, tangtuna kudu milu reueus, saÂbab ieu tÃ¨h diciptakeunana ku nonoman ngora pituin urang Bogor. Ceuk paribasana mah kendang geus dipadungdungÂkeun, tarompÃ¨t geus ditiup, tinggal der, sok ah !

(tina sababaraha sumber)

Bagi Halaman

============================================================